EHEC HAKKINDA NE BİLİYORUZ?

Enterohemorajik Escherichia coli (EHEC), Shiga toksin (verotoksin) üreten E.coli’lere verilen isimdir.

İnsanlar ve sıcakkanlı hayvanların bağırsaklarında yaşayan ve adına “Normal bağırsak florası bakterileri” adı verilen bakteriler bulunmaktadır. Bunların en çok bilineni ise Escherichia coli (E.coli)’dir. Bu bakteri, bağırsakta hastalık oluşturmadan üreyip çoğalır. E.coli bakterisi 5 ºC-50 ºC arası geniş bir sıcaklık aralığında üreyebilmektedir.

Bakteri zehir üretiyor

Bu ölümcül hastalığa sebep olan E.coli tiplerini diğerlerinden farklı kılan en önemli özellik, bunların, “verotoksin” veya “shigatoksin” adı verilen, çok kuvvetli bir zehir üretebiliyor olmalarıdır ki bağırsakta kanama yapıcı E.coli anlamına gelen Entero-hemorajik E.coli (EHEC) adı verilmektedir.

Şiddetli karın ağrısı, sulu ishal, kanlı ishal, hemorajik kolit, hemolitik üremik sendrom (HUS), akut böbrek yetmezliği gibi birçok farklı klinik tabloya yol açabilir. Genellikle karın ağrısı ve sulu ishal şeklinde başlayan yakınmalar birkaç gün içinde kanlı ishal halini alır. Genelde ateş görülmez. Hastalık çocuklarda (5 yaş altı) ve yaşlılarda (65 yaş üstü) daha ağır seyretmektedir. Genç erişkinlerde genellikle kendini sınırlayan ishal görülürken çocukların ve yaşlıların %10’unda HUS görülür.

HUS

HUS “Hemolytic uremic syndrome”, kanın alyuvar hücrelerinde yıkım meydana getirerek ölümcül hastalığa yol açtığı için önemlidir. HUS, akut böbrek yetmezliğine ve yoğun transfüzyon gereksinimine yol açar. Bu dönemde destek tedavisi uygulanır. Antibiyotik tedavisi ve barsak hareketini durduran ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır.

Nasıl bulaşır?

EHEC, büyükbaş otçul hayvanların barsaklarında bulunur. Dış ortam koşullarına dayanıklı olduğundan sebze ve meyvelerde de bulunabilir. Çok az sayıda bakteri (10-100 adet) hastalığa yol açabilmektedir. En sık görülen kaynaklar iyi pişmemiş hamburger köfteleri, salam, iyi pişmemiş biftek, çiğ süt olmakla birlikte iyi yıkanmamış çiğ sebzelerden de bulaşabilmektedir. Hastalanan bir kişiden çevresindeki diğer kişilere bulaştığı da bilinmektedir.

Nasıl korunulabilir?

Besinlerin hazırlanması sırasında sağlık koruması koşullarına uyulması önemlidir. Etlerin iyi piştikten sonra yenmesi gerekir. Süt, pastörize ürün alınarak veya kaynatılarak tüketilmelidir. Çiğ yenen sebze ve meyveler çok iyi yıkanmalıdır. El yıkamaya dikkat edilmelidir.

Gıdalara dikkat!

Bu bakteriler insanlara en sıklıkla yiyip içtikleri gıdalarla bulaşmaktadır. Son salgında önce salatalık sonra da soya filizi suçlanmıştır. İthal ürünlerde kontrol noktalarının atlanabileceği veya bazı koruyucu dozların belli ortam şartlarında farklı virüs tiplerine dönüşebileceği de araştırmacılar tarafından öne sürülmektedir. Bu süreçte GDO üretimleri ve genetik ürün planlamaları da büyüteç altına alınmalıdır. Bakterinin sadece iki ürün ile değil ancak tüm üretimlerin doğal ve zararsız usullerle yapılmasına bir uyarı olarak da algılanması gereklidir.

Almanya’daki güncel durum nedir?

Mayıs ayı başında Almanya’da ishal ve HUS olgularında bir artış saptanmıştır. Yılda yaklaşık 1000 EHEC olgusu saptanan Almanya’da 3 hafta içinde toplam 1200’ü aşkın hastada EHEC’e bağlı ishal bildirilmiştir. Yüzlerce hastanın hastanede izlenmekte olduğu ve olguların 10’unun ölümle sonuçlandığı bildirilmektedir. Hasta örneklerinden EHEC O104:H4 izole edilmiştir. Tüm dünyada en sık görülen serotip EHEC O157:H7 iken bu salgında EHEC O104:H4 tespit edilmiştir. EHEC O157:H7 çocuklarda ve yaşlılarda ağır seyrederken bu yeni salgın suşu genç hastaları da etkilemektedir. Kaynağın ne olduğu kesinlik kazanmamakla birlikte İspanya’dan getirtilen salatalıklar başta olmak üzere sebzeler incelenmektedir.

Ne yiyip içtiğiniz çok önemli

Şimdiye kadar gözlenmiş salgınlarda en sık sorumlu olan kaynaklar şunlardır:

• Az pişmiş hamburger
• Taze elma püresi (pastörize edilmemiş)
• Süt, yoğurt ve peynir (Pastörize edilmemiş)
• Et çeşitleri (İyi pişirilmemiş veya pastörize edilmeden hazırlanmış olanlar)
• Meyve ve sebzeler
• İçme ve kullanma suları
• İnsandan insana direkt temas ile
• Hayvanlarla direkt temas ile bulaşım gerçekleşmektedir.

Çocuklar ve yaşlılara özellikle dikkat edilmeli

Hastalığın kuluçka süresi 3-8 gün değişmekte, vakaların çoğunda 3-4 gün arasında olmaktadır. Hastalığa en sık yakalananların küçük çocuklar ve yaşlılar olduğu bilinmekle birlikte halen devam eden salgında bilinenin tersine hastaların büyük bir çoğunluğunu 18 yaş üstü bireyler oluşturmaktadır. Belki de bu salgında etken olan tipin O157:H7 dışında bir alt tip olması bu durumdan sorumludur. Salgın zamanı dışında hastalığa yakalananların %3-7 kadar bir kısmında ölümcül olan HUS gelişmekteyken salgın zamanlarında hastaların %20’sinde HUS gelişmektedir. HUS gelişen hastaların ise %5 kadar bir kısmın gelişip de iyileşen hastaların yaklaşık %50’sinde kalıcı böbrek hasarı olmaktadır. Yapılan araştırmalar, kronik böbrek yetmezliği olan çocukların önemli bir kısmında bunun daha önceden geçirilmiş HUS’a bağlı olduğunu göstermektedir. Konunun bu yönü de en az güncelliği kadar önemlidir.

Karın ağrısı, kusma ve ateş görülebilir

Hastalığın başlangıç belirtileri, kramp tarzında karın ağrısı ve kanlı ishaldir. Bu belirtilere bulantı ve kusma ve ateşte eşlik edebilir. Hastalık 10 gün içerisinde iyileşir ama HUS gelişen hastalarda tablo giderek ağırlaşır, böbrek yetmezliği ve kan hücrelerinde yıkım meydana gelir. Bu hastaların mutlaka hastanede ve durumun ciddiyetine göre yoğun bakım servisinde tedavi edilmeleri gerekir. Bilinçsiz ve doktor kontrolü dışında antibiyotik kullanımı, hastalığın gidişini olumsuz etkileyeceğinden bundan kaçınılması gerekir.

Kişisel temizlik kurallarına uyun

Bu hastalıktan korunmak için yapılması gereken en önemli şey gıda sağlık korumasının iyi yapılması ve şahsi sağlık bilgisi kurallarına çok iyi uyulmasıdır. Sanitasyon konusunda esas işi gıda endüstrisine düşmekte, düzenleyici ve denetleyici olarak ta ilgili devlet kurumlarının üzerine önemli görevler düşmektedir. Her yemekten önce ve tuvaletten çıktıktan sonra ellerin mutlaka sabunlu su ile güzelce yıkanması alınabilecek bireysel önlemleri en kolay, en ucuz ve en etkin olanıdır. Bununla birlikte çiğ yenecek gıdaların çok iyi yıkanması, salgın tehlikesi olduğunda uygun yöntemler kullanılarak arındırıldıktan sonra tüketilmesi, pişirilerek yenilen yiyecekleri ise iyi pişirilmesi, yemeğin her yerinin en az 70 0C veya üzerinde sıcaklığa ulaşmasının sağlanması gerekmektedir. Küçük çocuklara ileri yaşlılara ve bağışıklık sistemi bozulmuş olan hastalara bakım yapan bakıcıların bu önlemleri çok dikkatli biçimde uygulamaları çok önemlidir.

WHO raporu:

Salgın başta Almanyamerkezli olarak ortaya çıkmıştır.

Hemolitiküremiksendrom(HUS)
6 Haziran 2011, 15:00 CET itibariyle, önceki güne göre 12 fazla vaka raporlanmıştır. Almanya’da 642HUSolgu(15 ölümdahil) bildirmiştir. Olguların% 68'i kadınlarda, %88’ i 20yaş veüzerierişkinlerde,  100.000nüfusbaşınaen yükseksaldırıoranları 20-49 yaş grubunda olmuştur.

EnterohemorajikEscherichia coli(EHEC)
6 Haziran 2011, 15:00 CET itibariyle, önceki güne göre 82 fazla vaka raporlanmıştır Almanya’ da 1683 EHECenfeksiyonu(HUS olmadan)(7 ölümcül) bildirilmiştir.  Olguların% 61'i kadınlarda, % 88’ i 20yaş veüzerierişkinlerde olmuştur.
RobertKoch EnstitüsümevcutHUSveEHECbildirimverilerin yanı sıra acilservislerdekikanlıishalgözlemlerinde vakasayısındahafif birazalma olduğunu bildirmektedir. Ancak bu azalmanın devamedip etmeyeceği belli değildir.

Diğerülkeler
6 Haziran 2011, 18:00 CET itibariyle, diğer 12 Avrupaülkelerinde31HUSolgusu(1 ölümcül) ve73EHEColgusu(hiçbiri ölümcül) toplam olarak bildirmiştir.